[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ry jest jego tworzywem. Aby stać się śpiewem, dzwięk o-
trzymuje formę. To właśnie miałem na myśli, mówiąc, że
tworzywo, jakim jest dzwięk, poprzedza formę, jaką jest
śpiew. A nie poprzedza jej w tym sensie, jakoby miał moż-
ność ją uczynić, bo przecież sprawcą śpiewu jest nie
dzwięk, ale śpiewak, którego umysł wybiera dzwięki jako
materialne tworzywo, aby z niego śpiew ukształtować. Ale też dzwięk nie poprzedza śpiewu w
czasie, bo przecież wydaje
się go z ust jednocześnie ze śpiewem. Ani też nie ma
pierwszeństwa w wyborze, bo przecież sam dzwięk nie jest
czymś lepszym od śpiewu: śpiew to coś więcej niż dzwięk,
to dzwięk harmonijny. Ale ma dzwięk pierwszeństwo w
pochodzeniu: nie harmonizuje się bowiem śpiewu, aby po-
wstał dzwięk, ale harmonizuje się dzwięk, aby powstał
śpiew. Ci, którzy uważnie prześledzili ten wywód, zrozu-
mieli, jak myślę, co to znaczy, że materia rzeczy została
uczyniona najpierw materia, którą nazywa się niebem
i ziemią", bo z niej uczynił Bóg niebo i ziemię. Nie była
ona pierwsza pod względem czasu, gdyż czas wyłania się
dopiero razem z kształtami rzeczy, a owa materia była bez-
kształtna, my zaś dostrzegamy ją dopiero w czasie razem
z jej kształtem. Potrafimy jednak mówić o niej tylko tak,
jakby była pierwsza pod względem czasowym, chociaż w
istocie cechuje ją co innego, to, że jest najniższa pod
względem wartości; rzeczy bowiem ukształtowane są z pew-
nością czymś lepszym od bezkształtnych. I musi też ją po-
przedzać wieczność Stwórcy, inaczej jakże mogłaby być
stworzona z niczego, aby z niej mogło cokolwiek powstać?
30. Wśród takiej rozmaitości twierdzeń niesprzecznych
z prawdą niechże sama Prawda tezy te uzgodni. A Bóg
nasz niechże zmiłuje się nad nami, abyśmy stosowali Pra-
wo należycie, czyli tak, jak nakazuje przykazanie dla
czystej miłości.36 Przykazanie to i mnie obowiązuje. Gdyby
więc ktoś mnie zapytał, którą z owych różnych opinii ży-
wił sługa Twój, Mojżesz, nie byłoby szczerym to, co tu pi-
szę, wyznaniem, gdybym Ci nie wyznał, że nie wiem. Wiem
jedynie, że wszystkie te opinie mogą być prawdziwe oprócz
tych tylko, które ujmują rzecz całkowicie materialnie; po-
wiedziałem już, co o takich ujęciach myślę. Małych dzieci,
co do których można rokować piękne nadzieje, nie odstra-
36 Por. l Tm l, 5. 8. szają słowa Twojej Księgi, które są pokornie głębokie i
przebogato zwięzłe. Do innych, do tych, którzy jak
przyznaję wypowiadają prawdy, jakie zdołali dostrzec
w owych słowach Pisma Zwiętego, mówię: Obyśmy się ko-
chali wszyscy nawzajem, a zarazem miłowali Ciebie, Boga
naszego, zródło prawdy jeżeli jej właśnie, a nie marnych
błyskotek łakniemy. I obyśmy tamtego sługę Twego, przez
którego otrzymaliśmy Twoje Pismo Zwięte, napełnione
Twoim Duchem, tak szanowali, żeby uznawać, iż kiedy
owe słowa zapisywał, jego myśli były przez Twoje nat-
chnienie zawsze kierowane ku znaczeniu rozsiewajÄ…cemu
najwięcej światła i darzącemu największym pożytkiem.
31. Kiedy więc słyszę, jak ludzie mówią: Mojżesz miał
to na myśli" albo: Nie, Mojżesz miał na myśli tamto", sa-
dzę, że tak trzeba w duchu pobożności odpowiedzieć: Cze-
mu nie miałby na myśli i tego, i tamtego, skoro obie opi-
nie są prawdziwe?" A jeśliby ktoś dostrzegł w jego sło-
wach jeszcze trzecie albo i czwarte znaczenie, albo jakÄ…kol-
wiek ilość znaczeń, czemuż nie mielibyśmy przyjąć, że
wszystkie te znaczenia dostrzegał Mojżesz, przez którego
Bóg jedyny dostosował Pismo Zwięte do umysłów wielu
ludzi, aby wszyscy w nim widzieli prawdy, lecz nie wszys-
cy te same prawdy w poszczególnych miejscach? Co do
mnie, oświadczam z całą szczerością i stanowczością, że
gdyby mnie powołano do napisania tekstu wyposażonego
w najwyższą powagę, wolałbym tak go ująć, żeby w moich
słowach rozbrzmiewały echem wszystkie prawdy, jakie by
ktokolwiek w omawianym zagadnieniu mógł dostrzec, niż
bym miał tak wyraznie narzucać jakąś jedną prawdę, że
to wykluczyłoby wszelkie inne interpretacje, choćby nie
zawierały żadnego fałszu, od którego trzeba by się odciąć.
Nie będę, o Boże mój, wątpił lekkomyślnie, że na taki dar
zasłużył sobie Mojżesz u Ciebie. Kiedy zapisywał owe sło-
wa, uświadamiał sobie i przemyśliwał wszystkie prawdy,
jakie w nich my zdołaliśmy odnalezć, jak i te, których od- nalezć jeszcze nie zdołaliśmy ani teraz
odkryć nie umiemy,
które jednak są w tych słowach zawarte.
32. A w końcu, Panie skoroś Ty Bogiem jest, a nie
ciałem i krwią choćby nawet było tak, że sam człowiek
mniej rzeczy dostrzegał, to czyż przed Twoim łaskawym
Duchem, który mnie po ziemi bezpiecznej poprowadzi" 37,
mogło się zataić cokolwiek z tego, co przez owe słowa Ty
sam miałeś objawić przyszłym pokoleniom, choćby nawet
ten, za którego pośrednictwem zostało to wypowiedziane,
tylko jedno miał w myśli z wielu możliwych znaczeń
prawdziwych? Jeśli tak było, to zgódzmy się, że musiało
to być znaczenie górujące ważnością nad innymi. Nam,
Panie, objaw to znaczenie albo jakiekolwiek inne znacze-
nie prawdziwe, jakie zechcesz objawić. Czy objawisz nam
to samo znaczenie, któreś niegdyś odsłonił przed tamtym
sługa Twoim, czy też jakiekolwiek inne tylko to jest
[ Pobierz całość w formacie PDF ]