[ Pobierz całość w formacie PDF ]
popierani przez sąsiednie państwa arabskie. Ataki bojowników żydowskich organizacji
podziemnych (Hagana, Irgun Cwaj Leumi, Leni) skoncentrowały się na przedstawicielach
brytyjskiej armii i administracji (głośny zamach bombowy na hotel King David" w Jerozolimie,
w których zginęło prawie 100 osób) oraz arabskich wioskach. Z kolei arabskie organizacje
terrorystyczne rozpętały wojnę przeciwko osadnikom żydowskim na całym obszarze Palestyny. W
1947 roku rząd brytyjski postanowił zrzec się mandatu sprawowanego od 1919 roku nad
Palestyną. W grudniu 1947 roku - w wyniku m.in. nieoczekiwanej zmiany proarabskiego
dotychczas stanowiska ZSRR - Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych uchwaliło
rezolucję w sprawie podziału Palestyny. Przewidywała ona utworzenie Izraela, obejmującego
obszar ok. 14tys.km , w wąskim pasie od Galilei na północy po Ejlat nad M.Czerwonym z
dostępem do Jerozolimy (którą miano w myśl poprzednich koncepcji umiędzynarodowić, teraz
zdecydowano jej podział). Terytorium to, w niektórych miejscach wąskie na kilkanaście
kilometrów, nie nadawało się do obrony w razie wojny. Arabom przyznano enklawę na północy,
tzw. Zachodni Brzeg (Judeę i Samarię) oraz strefę Gazy. Na terenach tych miało powstać Arabskie
Państwo Palestyńskie (nie doszło do tego, choć w czasie wojny arabsko-izraelskiej władca
sąsiedniej Tran-sjordanii, 'Abdullah, został proklamowany królem Palestyny). Uchwała Zgroma-
dzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych weszła w życie 14 V 1948 r., a wojska brytyjskie
wycofały się w następnych tygodniach. Wojna arabsko-izraelska, której towarzyszyły rzezie i
masakry dokonywane przez obydwie strony, trwała faktycznie od końca 1947 roku. W dniu
proklamowania niepodległego Izraela (jego prezydentem został Chaim Weizmann, premierem
Dawid Ben Gurion) sąsiednie państwa arabskie, a także Irak i Arabia Saudyjska wypowiedziały
mu wojnę. Najcięższe walki toczyły się na froncie jordańskim i w Jerozolimie, której śródmieście
uległo poważnemu zniszczeniu. Izraelczykom udało się zająć część Zachodniego Brzegu, przebić
korytarz do Jerozolimy i opanować część miasta (stare miasto pozostało w rękach arabskich poza
enklawą żydowską obejmującą uniwersytet i szpital na górze Skopus, o które toczyły się zaciekłe
walki).Na froncie galilejskim Izraelczycy opanowali enklawę palestyńską na pomocy.
Natarciearmii egipskiej, która wdarła się na teren państwa żydowskiego załamało się w krwawej
bitwie pod Beerszebą. Próby mediacji ze strony ONZ przyniosły tylko krótkotrwały, zerwany
wkrótce rozejm (lato 1948), a mediator, hr. Pylke Bemadotte padł ofiarą zamachu bombowego
zorganizowanego przez grupę kierowaną przez przyszłego premiera Izraela, Menaehema Begina.
Na początku 1949 r. pod auspicjami ONZ odbyły się w Nikozji rozmowy rozejmowe, choć strony
nie zasiadły przy jednym stole i utrzymywały kontakt tylko przez emisariusza ONZ. W Nikozji
podpisano kolejne porozumienie rozejmowe. Większa część Zachodniego Brzegu trafiła w ręce
?
Transjordanii (przekształconej w 1950 r. w Jordanię). Strefa Gazy terytoriów niedoszłego
państwa arabskiego przypadła Izraelowi, który wygnał większość ludności palestyńskiej ze
swojego terytorium. Dziś w Izraelu (poza Zachodnim Brzegiem i strefą Gazy) mieszka tylko ok.
400 tyś. Arabów. Rzesza uchodzców osadzonych w obozach dla uchodzców w Syrii, Jordanii i
Libanie sięgnęła niebawem (uwzględniając przyrost naturalny) kilka milionów.
17. Izrael w czasach Ben Gubiona.
Władzę w Izraelu objęła w 1948 roku lewicowo-syjonistyczna partia Mapai (Partia Pracy), która w
osobach Ben Guriona, Goldy Meir, Lewi Eszkola wydała pierwszych przywódców kraju.
Postępowy społecznie program nie zawierał jednak istotnych różnic w zakresie polityki wobec
Arabów w stosunku do innych partii, głównie partii Herut (która stała się pózniej osią
prawicowego bloku Ukud). Na skrajnej prawicy ulokowały się ortodoksyjne partie
fundamentalistów żydowskich, na lewicy - lewicowo-socjalistyczna partia Mapam, a także KP
Izraela, wspierana w pierwszych latach przez kraje komunistyczne. Partia ta stała na pozycjach
antysyjonistycznych i pro arabskich aż do wojny 1967 roku, podczas której jej przywódcy z
Samuelem Mikunisem na czele poparli rząd. W partii doszło do rozłamu, wyłoniła się z niej pro
arabska partia Rakah z Meirem Wilne-rem na czele, skupiająca głównie izraelskich Arabów. Nowe
państwo stało się od początku przedmiotem międzynarodowych przetargów. Związek Radziecki
próbował umacniać w nim swe wpływy przysyłając setki agentów wywiadu, wojskowych,
pracowników organów policyjnych i partyjnych. Olbrzymia większość z nich nie spełniała jednak
pokładanych w nich nadziei i przechodziła na pozycje syjonistyczne. Niepowodzenia w Izraelu,
ujawnienie afery z przemytem broni z Czechosłowacji do tego kraju (p. wyżej) spowodowały w
1951 r. Zerwanie stosunków Moskwy z Tel-Awiwem. Niechętne stanowisko wobec Izraela zajmo-
wała w pierwszych latach jego istnienia W. Brytania, pragnąca utrzymać swe wpływy w krajach
arabskich i nie posiadająca silnej kolonii żydowskiej. Odwrotnie było w USA, gdzie głosy
milionów amerykańskich %7łydów liczyły się w każdej kampanii wyborczej. Od początku Ameryka
zajmowała życzliwe Izraelowi stanowisko (na początku lat 50-tych kraj ten stał się klientem USA)
udzielając Izraelowi pomocy finansowej i gospodarczej. Po wojnie 1967 roku, gdy Izrael stal się
dla USA istotnym punktem oparcia w tym rejonie Bliskiego Wschodu -wobec usadowienia się
radzieckiej floty w Egipcie, Syrii, na M.Zródziemnym i M. Czerwonym, w Adenie i na Oceanie
Indyjskim - pomoc USA dla Izraela przekroczyła 2 mld USD rocznie. Instytucjonalny charakter
ma pomoc USA dla Izraela i Egiptu po układach z Camp David z 1979 roku.
Rozejm zawarty w 1949 roku nie rozwiązał żadnych problemów, przyśpieszył za to bez wątpienia
upadek umiarkowanego reżimu króla Faruka w Egipcie. -\ W 1950 roku Izraelczycy zajęli sporą
strefę 'al-'Awga na pograniczu z Egiptem (na pustyni Negew).
18. Konflikt sueski.
Gdy w 1956 roku W. Brytania i Francja rozpoczęły rozmowy z Izraelem w sprawie wspólnej
kampanii przeciw Egiptowi, uzgodniono, że ataku dokona Izrael, a gdy jego wojska osiągną Kanał
Sueski, obydwa mocarstwa zażądają ultymatywnie od Egiptu i Izraela wstrzymania działań
wojennych w miejscu, w którym będą się one w tym dniu toczyć.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]